Historia budynków

Ratusz

Średniowieczna siedziba władz miejskich usytuowana została we wschodniej pierzei malborskiego rynku. W obecnym kształcie wzniesiona została w 2 poł. XIV w., około 1380 r. Liczne przebudowy następowały zawsze po zniszczeniach w trakcie oblężeń miasta i zamku, głównie w XV w. Świadectwem tych działań budowlanych jest późnogotycki szczyt południowy. Przez stulecia we wnętrzach ratusza odbywały się municypalne uroczystości. W XIX w. poddano jego elewację niezbędnym pracom konserwatorskim, uzupełniono zniszczone fragmenty dekoracji maswerkowych. Kolejną renowację, głównie części dachowej, przeprowadzono po pożarze w 1899 r. Burmistrz i rada miasta urzędowali tu do 1929 r., kiedy to oddano do użytku nowy ratusz (obecnie Urząd Miasta). Następnie mieściła się tu niemiecka policja. W latach II wojny światowej Ratusz był miejscem śmierci Polaków – przymusowych robotników, wywożonych na Żuławy Malborskie. Na ścianie Ratusza znajduje się tablica upamiętniająca działalność Polaków z organizacji „Młody Las” działającej na terenie Powiśla, Warmii i Mazur w latach 1941- 1945. tablice ufundowało Stowarzyszenie „Koło Malborskich Przewodników”. Tylko tutaj oglądać możemy słynne malborskie podcienia. Przez lata obiekt był siedzibą Młodzieżowego Domu Kultury RATUSZ. Dziś w ratuszu odbywają się głównie zajęcia artystyczne prowadzone przez Malborskie Centrum Kultury i Edukacji. 

Szpital Jerozolimski

Najstarsza wzmianka obiekcie pochodzi z XVI w., jednak są historycy, którzy podejrzewają, że budynek o charakterze szpitalno-opiekuńczym mógł tu istnieć już w XIV w. 


Dwukondygnacyjna budowla, założona na planie prostokąta, ceglana, częściowo tynkowana z dwuspadowym dachem krytym dachówką mnich-mniszka. Szczyty o podwójnie załamanych krawędziach, zwieńczone naczółkiem, zdobione tynkowanymi frezami obramionymi profilowanymi gzymsami. 


Miejsce to pełniło rolę przytułku i szpitala. Obiekty tego typu, jako miejsce potencjalnego zagrożenia epidemiologicznego, znajdowały się zazwyczaj poza murami miejskimi – tak było też w Malborku. Przy zabytku znajduje się stary cmentarz, na którym pochowano m.in. ponad 1400 osób, które umarły w wyniku epidemii cholery w mieście w latach 1709-1710. Chowane tam były jednak także chociażby ofiary I wojny światowej czy osoby cywilne.
Po II wojnie światowej zabytek częściowo odbudowano i przeznaczono na cele mieszkalne, ucierpiał jednak ponownie w czasie pożaru w połowie lat 50. Od tamtej pory niszczał. 

W 2004 roku powstało Stowarzyszenie Wspierania Szpitala Jerozolimskiego Zakonu Niemieckiego w Malborku , którego zadaniem było wspieranie inicjatywy odbudowy budynku Szpitala Jerozolimskiego. W 2006 ruszyły pierwsze prace mające przy odbudowie budynku, trwające w kilku etapach do 2011 roku. W marcu 2011 roku budynek został częściowo (parter) oddany do użytku ówczesnemu Miejskiemu Domowi Kultury. Prace renowacyjne na pierwszym piętrze i poddaszu budynku, dzięki dofinansowaniu pozyskanemu przez malborski samorząd, podjęto ponownie w 2013 roku, a ukończono w roku 2015. Obecnie budynek wchodzi w struktury Malborskiego Centrum Kultury i Edukacji, pełni funkcje biurowe, znajduje się tam Galeria Nova, Inkubator Kultury oraz biblioteka prowadzona przez Stowarzyszenie Wspierania Szpitala Jerozolimskiego. Budynek pełni też funkcje Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich.

Szkoła Łacińska

Pierwotna wersja budynku powstała przy nadnogackiej skarpie starego miasta w 1352, za czasów Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Winricha von Kniprode. Od II połowy XVI wieku funkcjonowała tu szkoła, od 1603 roku zwana Szkołą Łacińską. W I połowie XVIII wieku przeprowadzono w budynku znaczne prace remontowe, a w 1758 poszerzono go w kierunku wschodnim, nakrywając nowym dachem. Szkoła Łacińska funkcjonowała w tym budynku do 1864 roku, następnie przeniesiono ją do nowo wybudowanego gmachu przy obecnej ulicy 17 Marca. Gmach przeznaczono wtedy na mieszkania i magazyny gospodarcze. Podczas pożaru miasta w 1899 roku spłonęły górne kondygnacje budynku. Rok później odbudowano obiekt na magazyn, jednak został ponownie zniszczony w czasie działań wojennych w 1945 roku. Pierwsze próby ponownej odbudowy poczyniono w latach 70-tych XX wieku, ale nie ukończono jej adaptacji. Dopiero w 2010 roku malborski samorząd pozyskał środki na odbudowę Szkoły Łacińskiej, a prace rozpoczęto jesienią 2011 roku. Budynek oddano do użytkowania w październiku 2014 roku jako Centrum Kultury i Edukacji Szkoła Łacińska. Wchodzi w struktury Malborskiego Centrum Kultury i Edukacji. W budynku znajdują się skansen rzemiosł dawnych, Mediateka, Multicentrum, sala wielofunkcyjna oraz obserwatorium astronomiczne i planetarium.

Wieża Ciśnień

Wieża ciśnień przy Placu Słowiańskim w Malborku została zbudowana wraz z założeniem w mieście wodociągów. Murowana z cegły, na wysokim, ośmiobocznym kamiennym cokole. Wieża w kształcie walca podzielonego na narożach cokołu wąskimi pilastrami. Wnętrze trójkondygnacyjne, kondygnacje jednoprzestrzenne z zachowanym i czynnym zbiornikiem wodnym i kolistą klatką schodową. Wieża nakryta wysoki dachem ośmiopołaciowym z chorągiewką i wyciętą w niej datą 1905. Posiada zegar z niezwykle ciekawym mechanizmem. Budynek wieży ciśnień jest przykładem niezwykle ciekawej, neogotyckiej architektury, do dziś funkcjonującego zabytku techniki.
Inwestycję zrealizowano w ramach projektu „Malbork na +” – rewitalizacja historycznego śródmieścia miasta Malborka” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, Osi Priorytetowej 9 Konwersja, Działania 8.1 Kompleksowe Przedsięwzięcia Rewitalizacyjne – Wsparcie Dotacyjne, Poddziałania 8.1.2 Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne w miastach poza Obszarem Metropolitalnym Trójmiasta współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Uroczyste otwarcie odbyło się 19 listopada 2019 roku.

W budynku zlokalizowana jest siedziba biura rewitalizacji, galeria, świetlica prowadzona przez Hufiec ZHP Malbork i punkt widokowy. Operatorem obiektu zostało Malborskie Centrum Kultury i Edukacji.

W przestrzeni galerii realizowane są cykliczne wystawy. Jest to miejsce spotkań środowisk artystycznych, dostępne i wspierające lokalnych artystów mieszkających na obszarze rewitalizacji. Planowane są również zajęcia fotograficzne dla Juniorów i Seniorów pod nazwą „Fotografia łączy pokolenia”.

Harcerze prowadzą w Wieży Ciśnień kolejną placówkę wsparcia dziennego w formie pracy podwórkowej – Stacja Malbork Wieża, prowadzącą działania animacyjne dla młodzieży w wieku 13-19 lat. W jednym z pomieszczeń zlokalizowane zostanie biuro rewitalizacji.
Natomiast ostatnia kondygnacja to punkt widokowy, z którego podziwiać można wspaniały widok na miasto.

Skip to content